Τελευταία ενημέρωση : 05/02/2012
Ο έλεγχος και η κατοχή ενός μεγάλου τμήματος του πλούτου που συνολικά παράγεται στον πλανήτη από ένα συγκριτικά μικρό αριθμό ανθρώπων δημιουργεί μεγάλης έκτασης κοινωνικές ανισορροπίες και ενισχύει την πιθανότητα εμφάνισης γενικευμένων και μεγάλης διάρκειας συγκρούσεων σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Η διαπίστωση αυτή περιγράφει τις πιθανές συνέπειες από την αντίδραση των κοινωνιών στην ραγδαία επέκταση της άνισης κατανομής του παγκόσμιου πλούτου που παρατηρείται τα τελευταία σαράντα χρόνια. Μιας αντίδρασης που συνοψίζεται στην διατύπωση του «ζητήματος του 1%», δηλαδή του γεγονότος ότι μια ομάδα ανθρώπων που αντιπροσωπεύει, σε παγκόσμιο επίπεδο, λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει περισσότερο από το 80% του παγκόσμιου πλούτου. Η αν-τίδραση αυτή έχει αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά ακόμα και σε χώρες όπου οι δυναμικές κοινωνικές διαμαρτυρίες αποτελούν σπάνιο φαινόμενο, όπως οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία.
Η αλήθεια των αριθμών
Το συνολικό ΑΕΠ του πλανήτη έφτασε το 2010 περίπου στα 63 τρις $ (πηγές IMF, WB, CIA). Αυτό σημαίνει ένα μέσο κατά κεφαλή εισόδημα 9.238$ (κατά IMF). Σε 127 χώρες, από τις 188 που είναι μέλη του IMF, το μέσο κατά κεφαλή εισόδημα είναι κάτω από το ποσό αυτό. Στις 84 από αυτές το εισόδημα είναι κάτω από τα 10$ την ημέρα ή 3.600$ τον χρόνο. Ακόμα και αν σταθμίσουμε το διαφορετικό κόστος διαβίωσης ανάμεσα στις διάφορες χώρες, οι αριθμοί που προκύπτουν είναι το ίδιο αποκαρδιωτικοί, καθώς αποδίδουν με εφιαλτική ακρίβεια το μέγεθος της παγκόσμιας φτώχειας.
Στις 61 χώρες που υπερβαίνουν τον παγκόσμιο μέσο όρο, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ή στο όριο αυτό, αυξάνει διαρκώς, φθάνοντας στις ΗΠΑ τα 45 εκατομμύρια. Αν αθροίσουμε τους σχετικούς αριθμούς για τις χώρες με αντίστοιχα υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, διαπιστώνουμε ότι και στις λεγόμενες ανεπτυγμένες χώρες ένα σημαντικό μέρους του πληθυσμού αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα με τους κατοίκους του υπόλοιπου κόσμου.
Την ίδια χρονική περίοδο ο κύκλος εργασιών των 500 μεγαλύτερων επιχειρήσεων του πλανήτη έφτασε στα 24,2 τρις $ περίπου, ποσό που ισοδυναμεί με το 38,4% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αν συσχετίσουμε το γεγονός ότι οι 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις στις ΗΠΑ παράγουν το 73,46% του ΑΕΠ της χώρας (10,8 τρις $), με το επίπεδο οικονομικής ολοκλήρωσης άλλων χώρων με αντίστοιχους ή μεγαλύτερους πληθυσμούς, μπορούμε εύκολα να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι το ποσοστό του 80% που αναφέρεται στην αρχική διαπίστωση είναι μάλλον μια αισιόδοξη εκτίμηση.
Η ζοφερή πραγματικότητα
Η εικόνα που περιγράφουν οι αριθμοί γίνεται ακόμα πιο ζοφερή από την πραγματικότητα που βιώνουν καθημερινά εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων σε όλες σχεδόν τις περιοχές του πλανήτη. Πραγματικότητα που, εκτός από την άνιση κατανομή του πλούτου, επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο από τα ζητήματα που αναφέρονται στην συνέχεια :
Μείωση της άμεσης συμμετοχής ενός μεγάλου μέρους του παγκόσμιου πληθυσμού στην παραγωγή γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, με αποτέλεσμα την μεγέθυνση των αστικών κέντρων και την εμφάνιση μεγάλης κλίμακας επισιτιστι¬κών προβλημάτων που προκαλούνται από τον έλεγχο της διατροφικής αλυσίδας από συγκεκριμένα συμφέροντα.
Σημαντική αύξηση της παγκόσμιας ανεργίας, και κατά συνέπεια κατάφωρη παραβίαση του βασικού δικαιώματος του ανθρώπου στην εργασία, που πηγάζει από την μεγέθυνση της ιδιωτικής οικονομίας σε συνδυασμό με την διαρκώς αυξανόμενη αυτοματοποίηση της παραγωγής και την ανεξέλεγκτη επιδίωξη μεγιστοποίησης των κερδών
Επιδείνωση των φαινομένων ερημοποίησης ή εγκατάλειψης εκτεταμένων περιοχών εξ αιτίας της αλόγιστης επέκτασης της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και της αύξησης της παραγωγής ατμοσφαιρικών ρύπων που διαχέονται σε όλον τον πλανήτη
Αδυναμία διατήρησης της βιωσιμότητας των οικονομιών αρκετών από τα κράτη που συνθέτουν το παγκόσμιο διακυβερνητικό σύστημα εξ αιτίας της θυσίας των όποιων συστημάτων προστασίας διέθεταν στον βωμό της παγκοσμιοποίησης των αγορών και της ολοκληρωτικής απελευθέρωσης του διεθνούς εμπορίου
Αδυναμία διατήρησης της βιωσιμότητας των οικονομιών αρκετών από τα κράτη που συνθέτουν το παγκόσμιο διακυβερνητικό σύστημα εξ αιτίας της θυσίας των όποιων συστημάτων προστασίας διέθεταν στον βωμό της παγκοσμιοποίησης των αγορών και της ολοκληρωτικής απελευθέρωσης του διεθνούς εμπορίου
Εκτεταμένη χρήση του ζητήματος της αντιμετώπισης του δημόσιου χρέους των κρατών σαν μέσο άσκησης περιοριστικών εισοδηματικών πολιτικών και εφαρμογής εκτεταμένων μέτρων λιτότητας σε πολλές χώρες ταυτόχρονα
Γήρανση του πληθυσμού των ανεπτυγμένων χωρών εξ αιτίας της μετατόπισης των κοινωνικών αξιών προς την κατεύθυνση της οικονομικής ευμάρειας και κοινωνικής ανέλιξης, με αντίστοιχη υποβάθμιση της σπουδαιότητας της οικογένειας και του κοινωνικού ρόλου που διαδραματίζει
Απροθυμία ουσιαστικού ελέγχου της πληθυσμιακής έκρηξης των υποανάπτυκτων ή αναπτυσσόμενων χωρών σαν αποτέλεσμα της αναγωγής του όγκου τους σε μέσο επιβολής στρατηγικών συμφερόντων και διατήρησης περιοχών χαμηλού εργατικού κόστους
Η ανθρωπότητα επέτρεψε, μέσα σε εβδομήντα χρόνια, να υλοποιηθεί ειρηνικά η ανάπτυξη της πλέον ανάλγητης μορφής ολοκληρωτισμού, της ανεξέλεγκτης ιδιωτικής οικονομίας, αποδεχόμενη ουσιαστικά αυτό που για την αποτροπή του θυσίασε περισσότερα από πενήντα πέντε εκατομμύρια ανθρώπους κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Σχετικά θέματα
Η διαπίστωση ότι η ανθρωπότητα βιώνει το τέλος της εφηβείας της και η ανάγκη διατύπωσης μιας απάντησης στο ερώτημα του «επόμενου βήματος» πηγάζουν από την καταγραφή και αξιολόγηση της πραγματικότητας που αντιμετωπίζουν οι λαοί της Γης στην απαρχή του εικοστού πρώτου αιώνα.
Το κυρίαρχο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα στην απαρχή του εικοστού πρώτου αιώνα είναι η διαχείριση των συνεπειών που προκαλεί η αύξηση του πληθυσμού της με τέτοιο τρόπο ώστε να παρέχεται ένα κοινωνικά αποδεκτό επίπεδο διαβίωσης σε όλους τους ανθρώπους του πλανήτη και να διασφαλίζεται μακροπρόθεσμα η επιβίωση και η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Η επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος από ανθρώπινες δραστηριότητες που προκαλούν μη αναστρέψιμες μεταβολές έχει επιταχυνθεί δραματικά τα τελευταία εκατό χρόνια σαν συνέπεια μιας αλόγιστης ανάπτυξης και της επακόλουθης καταναλωτικής επέκτασης.
Η ανάδειξη της οικονομίας στον σημαντικότερο παράγοντα διαμόρφωσης των πολιτικών που εφαρμόζουν οι ηγεσίες του πλανήτη κάνει αναγκαία μια σύντομη αναφορά στις συνθήκες που διαμορφώνουν την σύγχρονη οικονομική πραγ- ματικότητα.
Η μετατροπή της οικονομίας σε στρατηγικό όπλο με σκοπό την επιβολή της πρόθεσης των ισχυρών του πλανήτη για παγκόσμια επικυριαρχία αποτελεί μια επικίνδυνη εξέλιξη στην πορεία της ανθρωπότητας, περισσότερο επικίνδυνη και απάνθρωπη από την χρήση της πυρηνικής ενέργειας για στρατιωτικούς σκοπούς που διαμόρφωσε τις στρατηγικές αντιπαραθέσεις στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα.
Η εξυπηρέτηση του χρέους, δημόσιου και ιδιωτικού, έχει αναδειχθεί στο σημαντικότερο πρόβλημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ηγεσίες και οι κοινωνίες πολλών χωρών του πλανήτη. Ένα χρέος που μαστίζει, και θα συνεχίσει να μαστίζει για πολλά χρόνια ακόμη, την ανθρωπότητα επηρεάζοντας αρνητικά την εξέλιξή της.
Η αναγωγή της επιθυμίας για απόκτηση πλούτου σε πρωταρχική προτεραιότητα των κοινωνιών έχει σαν συνέπεια την ανάδειξη ηγεσιών που διαμορφώνουν τις πολιτικές τους με καθαρά οικονομικά κριτήρια αδιαφορώντας για τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και εξελικτικές επιπτώσεις που συνεπάγεται μια τέτοια επιλογή.